Soms komt het voor dat iemand zichzelf opzettelijk verwondt. Dit wordt ook wel automutilatie genoemd. Waarom doen mensen aan automutilatie? En hoe kan je jezelf of een ander helpen? Meer hierover lees je in dit artikel.
De letterlijke vertaling van ‘automutilatie’ is zelfbeschadiging (auto = zelf, mutilatie = beschadiging). Vaak wordt het ook wel omschreven als zelfverwonding of zelfverminking. Automutilatie is geen opzichzelfstaande psychische stoornis, maar vaak is het een uiting van lijden aan een psychische stoornis of ontwikkelingsstoornis zoals een persoonlijkheidsstoornis, autisme, eetstoornis of depressie.
Lees ook: Beroepsgeheim van de psycholoog: zo dit het
Verschillende vormen van zelfbeschadiging
Iemand kan zichzelf op verschillende manieren verwonden of beschadigen. Veel voorkomend is snijden of krassen in lichaamsdelen zoals armen en benen, maar zelfbeschadiging kan bijvoorbeeld ook door te branden met warme voorwerpen, haren trekken, zichzelf bijten, bonken van het hoofd tegen harde voorwerpen, of het innemen van schadelijke stoffen of voorwerpen.
Waarom doen mensen aan automutilatie?
Zelfverwonding kan verschillende oorzaken hebben. In sommige gevallen doet iemand het om negatieve gevoelens (zoals angst, schuldgevoel, verdriet of woede) te verminderen of om stress of spanning te ontladen. Sommige mensen weten niet goed hoe ze met deze emoties en gevoelens om moeten gaan en ervaren dit als extreem overweldigend. Bij zelfverwonding komt het hormoon endorfine vrij. Dit is een natuurlijke pijnstiller die zorgt voor vermindering van pijn en stress, fysiek maar ook emotioneel. Hierdoor komt er meer ruimte voor positieve gevoelens. Mensen kunnen ook andere redenen hebben om aan zelfbeschadiging te doen. Denk bijvoorbeeld aan zichzelf straffen, een gevoel van leegte opvullen, een gevoel van controle over (negatieve) emoties ervaren, het lichaam weer voelen of ter afleiding van pijnlijke gedachten.
Gevolgen van automutilatie
Zelfverwonding wordt vaak ingezet als coping mechanisme of manier om negatieve gevoelens en gedachten te overleven. Het is alleen geen gezonde coping, want het kan blijvende schade opleveren zoals littekens. Ook kan het in extreme gevallen leiden tot de dood, hoewel de dood bij automutilatie in principe niet het doel is. Ondanks de schadelijke gevolgen, ervaren sommige mensen het als helpend of verslavend en daarom is het voor hen soms moeilijk om ermee te stoppen.
Hoe kan ik iemand die zichzelf verwond helpen?
Het is lastig om te zien dat iemand in je omgeving doet aan automutilatie. Het roept bij naasten vaak gevoelens van machteloosheid, frustratie, boosheid of verdriet op. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het kan voelen alsof je daar helemaal niks aan kunt doen. Hoe kan je er toch voor diegene zijn?
Het is goed om het gesprek aan te gaan. Dit kan ervoor zorgen dat iemand zich minder eenzaam voelt en verbreekt ook het gevoel van schuld en schaamte. Zorg ervoor dat je een rustig moment uitzoekt om het gesprek aan te gaan. Probeer in het gesprek niet te oordelen, maar toon interesse en neem een open houding aan. Vraag naar hoe het met iemand gaat, vraag naar waarom iemand zichzelf heeft verwond en vraag naar wat diegene nodig heeft om hem of haar goed te kunnen helpen. Het is natuurlijk belangrijk om voor je naaste te zorgen en om er voor hem of haar te zijn, maar zorg ook goed voor jezelf. Zoek wanneer nodig zelf (professionele) hulp of steun.
Ik verwond mezelf. Wat kan ik doen?
Zelfbeschadiging kan schadelijke gevolgen hebben. Toch kan stoppen lastig zijn. Deze dingen kan je doen om jezelf hierin te helpen:
- Praat erover. Het is goed om te weten dat je niet de enige bent en dat je dit niet alleen hoeft op te lossen. Neem iemand in je omgeving in vertrouwen, zoek contact met lotgenoten of ga langs bij je huisarts. Die kan je doorverwijzen naar een psycholoog voor professionele hulp.
- Probeer te ontdekken wat de triggers zijn die leiden tot de neiging om jezelf pijn te doen. Wanneer je hier beter zicht op krijgt, kun je manieren vinden om deze triggers te voorkomen of verminderen.
- Op www.zelfbeschadiging.nl vind je een lijst met dingen die je kunt doen om zelfbeschadiging te voorkomen, verminderen of uit te stellen. Ga op zoek naar alternatieve dingen die je kunt doen om jezelf af te leiden.
- Wanneer je jezelf toch hebt verwond, wees niet boos op jezelf. Zorg ervoor dat je jezelf en de wonden goed verzorgd.
