Herfst: voor sommigen betekent het prachtige gouden blaadjes aan de bomen en knusse avonden bij kaarslicht op de bank. Voor anderen betekent het regen, korte dagen, weinig zon, vermoeidheid en somberheid. Als je last hebt van depressieve gevoelens die elk jaar rond de herfst terugkomen en met het aantreden van de lente weer verdwijnen, kan het zijn dat je last hebt van een seizoensgebonden depressie, oftewel: winterdepressie. Gelukkig is dit heel goed te behandelen met behulp van lichttherapie.  

Bij een winterdepressie hebben we het eigenlijk over een ‘recidiverende depressieve stoornis met seizoensgebonden patroon’. Dit betekent dat de depressieve periode elk jaar rond hetzelfde seizoen terugkomt. Meestal is dit in de herfst of winter, maar het kan ook zijn dat de depressie juist in de lente of zomer terugkeert. Om de diagnose te kunnen stellen, moet er sprake zijn van een aantal criteria. Deze staan omschreven in het handboek Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM).  

De criteria zijn: 

• Er is sprake van een depressieve stoornis die elk jaar in dezelfde periode terugkomt, bijvoorbeeld in de herfst of de winter.  
• De depressieve perioden moeten ten minste twee jaar achter elkaar optreden. 
• De depressieve periode eindigt elk jaar rond dezelfde tijd, bijvoorbeeld in het voorjaar. 
• Er zijn in de tussentijd geen andere (niet-seizoensgebonden) depressieve perioden geweest.  
• De seizoensgebonden depressieve perioden zijn tijdens het leven van de patiënt aanzienlijk vaker voorgekomen dan niet-seizoensgebonden depressies.  

Lees ook: Alles over depressieve stoornissen

Het effect van lichttherapie  

In het najaar worden de dagen korter en wordt de zon minder sterk. Hierdoor krijgen we minder licht tot ons. Door de verandering in de hoeveelheid licht, kan de productie van melatonine in de war raken. Melatonine zorgt ervoor dat je slaperig wordt in de avond en speelt daarom een belangrijke rol in ons slaap- en waakritme. Door te weinig licht kant het zijn dat je lichaam ook overdag melatonine aan blijft maken, waardoor je vermoeid bent en je slaap-waakritme wordt verstoord. Het kan zijn dat je hierdoor slechter slaapt en dat je je somber voelt.  

Met behulp van lichttherapie worden deze verstoringen in de aanmaak van melatonine hersteld. Het licht van de lichttherapielamp geeft via de ogen een signaal aan de hersenen dat de dag is begonnen, waardoor het dag-/nachtritme wordt gereguleerd. Hierdoor kan er een verbetering optreden in slaappatroon, welzijn en productiviteit overdag. Ook kunnen somberheidsklachten afnemen. 

Het licht van de lichttherapielamp geeft een signaal aan de hersenen dat de dag is begonnen. Hierdoor wordt de verstoring in aanmaak van melatonine hersteld en het dag-/nachtritme gereguleerd.  

Zo ziet lichttherapiebehandeling eruit 

 Bij lichttherapie maak je gebruik van een lichttherapielamp. Dit is een lamp die wit licht geeft met een sterkte van ongeveer 10.000 lux. De lamp geeft geen Uv-straling af en is daardoor niet schadelijk voor de huid. Tijdens de behandeling houd je je gezicht gericht op de lamp. Je kijkt niet in het licht, maar houdt wel je ogen open zodat het licht je ogen bereikt. Dit doe je voor ongeveer vijf tot tien dagen elke ochtend voor een vaste tijdsduur, bijvoorbeeld dertig minuten. Terwijl je de lamp gebruikt kun je gewoon iets voor jezelf doen, zoals een boek lezen, een podcast of muziek luisteren, werken of tv kijken. Je kunt de lichttherapielamp beter niet in de avond gebruiken, omdat dit je dag-/nachtritme kan verstoren. 

Meestal heeft lichttherapie al effect na een week. Als het dan nog niet het gewenste effect heeft, is het mogelijk om nog een aantal dagen langer door te gaan. Lichttherapie aan het begin van het najaar helpt bij het voorkomen van de klachten van een winterdepressie. Je kunt lichttherapie elk jaar opnieuw toepassen, maar ook als de klachten in de loop van de winter wat toenemen. Zo vinden er soms maandelijkse boostersessies plaats, waarbij je gedurende een week weer dagelijks de lichttherapie volgt.    

Bijwerkingen van lichttherapie

Over het algemeen heeft lichttherapie weinig bijwerkingen, maar sommige mensen kunnen tijdens de behandeling in zeldzame gevallen last krijgen van hoofdpijn, misselijkheid, droge of juist tranende ogen of een rood gezicht. Deze klachten zijn vaak van korte duur. Soms is lichttherapie minder geschikt, bijvoorbeeld in combinatie met medicatie die overgevoelig maakt voor licht, als er sprake is van oogziekten of als er (naast depressieve perioden) sprake is van manische perioden. Twijfel je of lichttherapie een passende behandeling is? Overleg met je huisarts of behandelaar om te kijken wat de mogelijkheden zijn. 

Ook bij Faas kun je terecht voor lichttherapie. Meer weten? Lees de folder of neem contact op voor vragen.  

.